Obecność gronkowca złocistego nie musi oznaczać, że pacjent nie może przejść planowanego zabiegu. Istotne jest jednak przeprowadzenie odpowiednich badań przed operacją oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia, jeśli jest to konieczne. Ważne jest również przestrzeganie zasad higieny, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia gronkowcem złocistym.
Do zabiegu zgłosiła się chora, która jest nosicielem gronkowca złocistego. Jakie powinno być postępowanie? Czy można wykonać zaplanowany zabieg.
Czy nosicielstwo gronkowca to wyjątek?
Nie, gronkowce to powszechnie występujące bakterie skórne. Przeciętnie, na 10 osób tylko 2 osoby nie są nosicielami tych bakterii, pozostałe 8 osób ma te bakterie na stałe lub okresowo. Gronkowce pod względem szkodliwości są różne. Szczególnie złą sławą cieszy się GRONKOWIEC ZŁOCISTY (Streptococcus aureus; S. aureus). Bakterie te bytują najczęściej na błonie śluzowej przedsionka nosa, co sprzyja dalszemu szerzeniu się na skórę czy w gardle. Gdy dojdzie do namnożenia bakterii powstają ciężkie choroby: ostre zakaźne zapalenie stawów, zapalenie skóry, zapalenie wsierdzia, zapalenie mieszków włosowych, zakażenia ran operacyjnych, itd.
Przy zakażeniu bakteryjnym podawane są antybiotyki. Powinno to zadziałać, ale co to jest MRSA ?
Problem powstaje, gdy bakteria nie jest wrażliwa na typowe antybiotyki. Kiedyś granicę oporności bakterii wyznaczała jej wrażliwość na metycylinę. Gdy metycylina nie działała był problem; takie gronkowce określano skrótem MRSA (Methicillin Resistant Staphylococcus aureus; gronkowiec złocisty oporny na metycylinę). Współcześnie określenie MRSA jest nadal stosowane, ale (UWAGA!) jest mylące. Metycyliny nie używa się do leczenia tych zakażeń. Są inne, skuteczniejsze antybiotyki (wankomycyna; ale na nią też bywa bakteria odporna).
Czy wszystkie gronkowce są oporne na antybiotyki? Nie. Szczepy bakterii, których zakażenie można skutecznie leczyć penicylinami i cefalosporynami określa się jako gronkowiec złocisty wrażliwy na metycylinę (MSSA).
Czy gronkowiec szkodzi na co dzień?
W normalnych warunkach, u zdrowej osoby bakteria sobie spokojnie bytuje. Siły odpornościowe organizmu trzymają bakterię w ryzkach. Nie dochodzi do jej całkowitego wyeliminowania, ale namnażanie jest ograniczone. Problem zaczyna się np. przy obniżeniu odporności części lub całości organizmu. Wówczas bakterie mnożą się huraganowo. Takie sytuacje są przy leczeniu operacyjnym. Miejsca, gdzie tkanki są zmiażdżone, niedokrwione, z wyciekiem krwi i białek tworzą idealne warunki dla niepohamowanego rozwoju bakterii. Rozwija się zakażenie; może być lokalne, ograniczone, ale też obejmujące cały organizm. Gdyby bakterii dać sprzyjające warunki do rozwoju – to w ciągu doby waga nowo namnożonych bakterii mogła by się zbliżyć do ciężaru całego ciała.
Jak sobie z poradzić z obecnością gronkowca?
1. Najpierw sprawdzić, czy bakteria jest obecna. A jeżeli jest to: czy łagodna (MSSA) czy groźna odmiana (MRSA)?
Na miesiąc przed planowanym zabiegiem operacyjnym należy wykonać wymaz z nosa w kierunku nosicielstwa gronkowca złocistego MSSA/MRSA;
2. Próba usunięcia bakterii z dostępnych miejsc ciała (eradykacja)
Gdy wynik jest dodatni – potwierdzenie nosicielstwa gronkowca złocistego MRSA – należy zastosować żel do nosa (np. octenilin) oraz mydło antybakteryjne z dodatkiem chlorheksydyny lub Octenisan; stosować przez 5-7 dni
W tym okresie należy raz dziennie kąpać się przy użyciu mydła antybakteryjnego (również włosy) zgodnie z informacją podaną przez producenta preparatu;
Do przedsionka nosa 2x dziennie (według zaleceń lekarza) należy wprowadzać żel antybakteryjny za pomocą patyczków z wacikiem;
Po każdym myciu zębów (min. 2 x dziennie) należy wypłukać usta roztworem antyseptycznym np. Octenidol. Noszone protezy zębowe należy na krótko włożyć do roztworu;
W trakcie trwania eradykacji codziennie zmieniać ręczniki bieliznę i pościel;
Na tydzień przed planowym zabiegiem operacyjnym należy pobrać kontrolny wymaz z obu przedsionków nosa z nadzieją, że bakteria została wyeliminowana. Nie jest to jednak postępowanie w 100% skuteczne.
3. Antybiotyk w trakcie zabiegu i po nim
W trakcie zabiegu operacyjnego pacjent profilaktycznie dostaje antybiotyk, który dodatkowo hamuje rozprzestrzenianie się gronkowca a szczególnie jego osadzanie w ranach operacyjnych.