Otyłość

wg typów, lokalizacji tłuszczu, przyczyn

6 grup społecznych z otyłością (badania brytyjskie)

młoda, zdrowa kobieta

Otyłe kobiety w średnim wieku, na ogół miały mniej powikłań związanych z otyłością, takich jak cukrzyca typu 2. Kobiety te piły relatywnie mniej alkoholu niż inni, były zadowolone z życia i nieco bardziej aktywnie kontrolowały swoją masą ciała.

pijący facet

Mężczyźni, często zmagający się z otyłością brzuszną. Generalnie w dobrym stanie zdrowia, ale spożywający dużo alkoholu.

nieszczęśliwa w średnim wieku

To sytuacja, gdy inne schorzenia wpływają na zbieranie się tkanki tłuszczowej. Typowy przypadek to otyłe kobiety w średnim wieku, nieszczęśliwe i pełne lęku; osoby o słabym zdrowiu psychicznym i złym samopoczuciu.

zamożny, zdrowy w podeszłym wieku

Zamożni i zdrowi starsi ludzie w ogólnie dobrym stanem zdrowia, ale z wyższym niż przeciętnie spożyciem alkoholu i wysokim ciśnieniem tętniczym krwi.

schorowany, ale pogodny starszy człowiek

Osoby starsze z licznymi przewlekłymi chorobami, takimi jak choroba zwyrodnieniowa stawów, ale generalnie szczęśliwi i zdrowi psychicznie.

bez grosza, w złym stanie zdrowia

Osoby w najgorszym stanie; z kłopotami ekonomicznymi i z największą liczbą chorób przewlekłych

Uwaga: Nie wiemy, czy w przypadku Polaków z otyłością można by wyodrębnić takie same grupy. Tego jeszcze nie zbadano. Podobnie nie wiadomo, czy tych samych sześć grup zostałoby zidentyfikowane, gdyby badano w innych miejscach w Wielkiej Brytanii lub w różnych krajach. Nowe badania mogą dawać mniej lub więcej grup, lub byłby te grupy odmienne. Zapewne w większości miejsc wyróżniono by mężczyzn z otyłością brzuszną. Najważniejsze jest jednak to, że naukowcy wskazali główne typy osób zmagających się z nadmierną wagą.

Autorzy badania wskazują, że wszystkie osoby biorące udział w badaniu odniosłyby korzyści ze zmniejszenia masy ciała (odchudzenia), ale utrata masy ciała może nie być priorytetem dla wszystkich grup. Mówią na przykład, że „w grupie o najgorszym stanie zdrowia” utrata masy ciała może być mniejszym problemem w porównaniu z przewlekłymi problemami zdrowotnymi. Inaczej jest z młodszymi, zdrowymi kobietami lub zamożnymi zdrowymi osobami starszymi, gdzie utrata wagi może być najważniejsza.

Czy są jednak jakieś korzyści z takiego zestawienia? Na pewno tak. Osoby otyłe mogą ocenić, czy „z grubsza” należą do jakieś grupy oraz poszukać przyczyny otyłości brzusznej. Ich problemy, które oceniali jako własne, unikalne – mogą w gruncie rzeczy dotyczyć wielu osób w podobnym stanie. Taka wskazówka może stanowić rodzaj wsparcia: problem dotyczy wielu, wielu osób, a więc nie można mówić o własnej „winie” czy „odpowiedzialności”. Natomiast należy szukać rozwiązania problemu.

Otyłość – wg miejsca lokalizacja tłuszczu

Miejsca odkładania się tkanki tłuszczowej mają duże znaczenie, zarówno estetyczne, jak i zdrowotne. Inaczej działa tłuszcz w biodrach, zupełnie inaczej – o wiele gorzej – ten zgrupowany w jamie brzusznej (trzewny). Lokalizacja tkanki tłuszczowej nie jest przypadkowa i wynika z przyczyn otyłości. Jest to opisane poniżej.

Otyłość brzuszna

Warto zatrzymać się przy otyłości brzusznej. Jest ona szczególnie powszechna oraz niestety bardzo niebezpieczna. Inne nazwy na to schorzenie to – otyłość trzewna, centralna. Ta przypadłość zaburza i spowalnia przemianę materii, niekorzystnie wpływa na gospodarkę wodną całego organizmu. Tłuszcz nie tylko znajduje się pod skórą, ale też okala organy, takie jak serce czy wątroba. Może to prowadzić w konsekwencji do cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, a nawet zawału serca. Główne przyczyny otyłości brzusznej to:

    • nieodpowiednia dieta ze zbyt dużym udziałem tłuszczy i cukrów,
    • brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia,
    • problemy hormonalne lub związane z przyjmowanymi lekami.

Prostą drogą do nabawienia się nadmiernej masy ciała w otyłości brzusznej jest dieta obfitująca w słodycze, słone przekąski, napoje ze słodzikami. Co ciekawe można mieć masę ciała w normie, a i tak zbyt duży obwód pasa. Wtedy tkanka tłuszczowa zlokalizowana jest w jamie brzusznej. Pacjent ma otyłość brzuszną. Oczywiście otyłość brzuszną można i trzeba leczyć. Dieta specjalna na otyłość brzuszną – nie istnieje. Wymagane są znaczne ograniczenia dietetyczne: małe porcje jedzenia  a często wręcz głodzenie. Zero alkoholu (w tym piwa). O ile jest to tylko możliwe zalecana jest aktywność fizyczna. Zmniejszyć należy ilość spożywanych kalorii, ograniczyć słodkie napoje. Jednocześnie pić dużo wody, nawet 2 – 3 litry w ciągu dnia. Otyłość brzuszna występuje zwykle u mężczyzn. Duży brzuch nie jest objawem zdrowia a świadczy o otłuszczeniu narządów wewnętrznych: cierpi stłuszczona wątroba .

Otyłość – wg przyczyn

Otyłość prosta

Najczęstszy typ otyłości spotykany (w 98% przypadków otyłości u dzieci). Przyczyną tej otyłości jest nadmierne dostarczanie kalorii w stosunku do wydatków energetycznych organizmu. Ten typ otyłości uwarunkowany jest środowiskiem i polega na nieumiarkowanym spożywaniu żywności wysoko przetworzonej przy jednoczesnym ograniczeniu aktywności fizycznej. 

Wielu osobom w młodości wpojono zwyczaj spożywania obfitych posiłków. Gdy maluch zjadał dwa obiady – mama, babcia były zachwycone ! Gdy temu towarzyszyła duża aktywność – bieganie, wspinanie na drzewa, skakanka, piłka – nie powodowało to otyłości. Błędem jest utrzymanie niezmienionych, obfitych posiłków w wieku średnim. Powiększa się wówczas tkanka tłuszczowa w okolicy brzucha. Obwód pasa rośnie, podobnie jak obwód bioder. Występuje groźba chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego. Rozpoznaje się otyłość trzewną centralną – czyli postać najbardziej niebezpieczną, która zwiększa ryzyko istotnych chorób układu krążenia.

Otyłość wtórna

Jej przyczyną są zaburzenia hormonalne np.: niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga, niedobór hormonu wzrostu, hipogonadyzm; wady genetyczne np. zespół Pradera-Williego, zespół Bardeta-Biedla, Turnera, Klinefeltera; uszkodzenie podwzgórza przez stany zapalne, choroby zwyrodnieniowe, guzy, wady rozwojowe, urazy ośrodkowego układu nerwowego; stosowanie niektórych leków: kortykosteroidy, przeciwdepresyjnych, przeciwpadaczkowych, insuliny i innych. Gdy tyjesz po przyjęciu nowego leku – czytaj o jego efektach ubocznych (ulotka) lub pytaj lekarza.

Leczenie otyłości powinno być w drugiej kolejności – po usunięciu (złagodzeniu) choroby podstawowej. Duże znaczenie ma zmiana nawyków żywieniowych oraz aktywność fizyczna. Przy otyłości wtórnej zwiększa się też ryzyko cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia. Tkanka tłuszczowa może gromadzić się w różny sposób i ma to znaczenie. Rozkład tłuszczu, który powoduje budowę typu jabłko, jest bardziej niebezpieczny niż typ gruszki (typowy dla kobiet – uda i pośladki).

Otyłość z nadmiaru kalorii

Typową otyłość brzuszną widzimy głównie u mężczyzn. O wiele rzadziej u kobiet. Tłuszcz odkłada się głównie w jamie brzusznej, powłoki brzuszne są cienkie. Kumulacja tłuszczu w wątrobie powoduje jej zmiany – stłuszczenie niealkoholowe. Postać choroby szczególnie niebezpieczna ze względu na towarzyszące choroby – nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie we krwi cholesterolu, trójglicerydów, kwasu moczowego, bezdech senny, itd. Inaczej określana jako otyłość typu jabłko.

Otyłość gynoidalna

Otyłość pośladkowo-udową jest typowa dla kobiet. Inaczej określa się jako otyłość typu gruszka; tłuszcz odkłada się pod skórą, na pośladkach, biodrach, udach. Mniejsze otłuszczenie w jamie brzusznej. Nie ma wielkiego brzucha jak w otyłości brzusznej. Narządy wewnętrzne w jamie brzusznej nie są znacznie otłuszczone. Rzadziej występuje znaczne stłuszczenie wątroby.

Nadmiar kalorii

Ten typ jest najpowszechniejszy na świecie. Występuje z powodu nadmiernego spożycia pokarmów, a szczególnie cukrów. Objawia się często w postaci otyłości brzusznej. Aby rozwiązać problem, dokonaj zmian w swojej diecie, zmniejsz ilość pożywienia, odrzuć cukry i ćwicz przynajmniej 30 minut dziennie.

Otyłość glutenowa

Ten typ otyłości występuje najczęściej u kobiet, które przechodzą menopauzę oraz tych z zaburzeniami hormonalnymi. Najważniejsze jest unikanie długotrwałego siedzenia, palenia i alkoholu. Uprawiaj ćwiczenia z ciężarami.

Otyłość metaboliczna

Ludzie, którzy mają brzuch rozdęty jak balon, gromadzą tłuszcz w tej części ciała. Najbardziej dotknięte są osoby, które spożywają alkohol, mają problemy psychologiczne lub problemy z oddychaniem.

Otyłość ze stresu

Ten typ otyłości jest spowodowany stresem, lękiem i depresją. Osoby, które tego doświadczają, mogą szukać ukojenia w słodyczach. Najlepszą rzeczą do zrobienia jest kontrolowanie stresu (psycholog, psychiatra). Pomocne może być redukowanie napięć psychicznych poprzez aktywność fizyczną.

Otyłość z obrzękami żylnymi

Jest to głównie otyłość dziedziczna, genetyczna. Występuje w czasie ciąży oraz u osób z opuchniętymi nogami. Rozwiązaniem są ćwiczenia takie, jak bieganie i wchodzenie po schodach.

Otyłość z bezczynności

Ten typ otyłości dotyka części ciała, które w przeszłości były aktywne. Problem sportowców po zakończeniu kariery. Kluczem do wyeliminowania tych złogów tłuszczu jest niedopuszczenie do długich okresów bez jedzenia, ponieważ organizm może przyspieszyć metabolizm i szybko je spalić.